Ülkemizde Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün yayınladığı ‘Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği’ne (SHY-22) göre çıkarılmış olan ve ‘C Ruhsatı’ diye de tabir edilen ‘Uçak Özel Güvenlik Hizmeti’ni sadece 4 şirket verebiliyor. Bunlardan birisi TAV Özel Güvenlik.

TAV Özel Güvenlik, İGA İstanbul Havalimanı, İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı, Ankara Esenboğa, İzmir Adnan Menderes, Milas Bodrum, Dalaman, Antalya, Gazipaşa ve Trabzon Havalimanları olmak üzere 9 havalimanında 12 havayolu şirketine bu hizmeti veriyor. Şirket, son olarak 31 Mart 2024'ten itibaren uçuşlara başlayan AJet Havayolları'na, Türkiye genelindeki havalimanlarında uzman ekibiyle ‘Uçak Özel Güvenlik Hizmeti’ vermeye başladı.

Peki ‘Uçak Özel Güvenlik Hizmeti’ tam olarak nedir? Bu sorumuzu TAV Özel Güvenlik Müdürü Turgay Şahan şöyle yanıtladı:

“Yolculara ve bagajlara uygulanmakta olan standart güvenlik hizmetinin dışında, doğrudan uçağın güvenliğine yönelik uygulanan ilave güvenlik hizmetleri var. Bu hizmetleri ‘C’ Ruhsatına sahip olan güvenlik şirketleri verebiliyor. Bu yüzden adına ‘Uçak Özel Güvenlik Hizmeti ve Denetimi’ deniyor. Kısacası ‘C’ Ruhsatı. TAV Özel Güvenlik olarak uzun yıllardır birçok ana uluslararası meydanda C Ruhsatı alarak bu hizmeti yürütmekteyiz. Konunun Türkiye’deki geçmişine gidecek olursak, C Ruhsatı kapsamındaki işler, İsrail ve ABD uçuşlarında ilave güvenlik tedbirleri uygulanması kriterinden yola çıkılarak başlatıldı. O gün bugün yaygınlaşarak gidiyor. Dünyada da birçok havalimanında havayolu şirketleri bu hizmetin sağlanmasını talep ediyor. Özellikle ABD’deki 11 Eylül saldırılarından sonra.

TAV Özel Güvenlik Müdürü Turgay Şahan(Solda), Uçak Özel Güvenlik Hizmetinin ayrıntılarını anlattı.

HANGİ İŞLEMLER YAPILIYOR BU UÇAK ÖZEL GÜVENLİK HİZMETİNDE ?

Uçağa gidecek olan yolcu, bagaj ve ikramlar için standart güvenlik tedbirleri var. Biz onları ‘8 noktada güvenlik’ diye tabir ediyoruz. Bu da Artı 1. Artı 1’den neyi kast ediyoruz ? Normalde terminale girip check-in’e kadar gelmiş olan yolcunun dokümanlarını yolcu ile eşleştiriyoruz ve dokümanların gidilecek ülkenin kriterlerine uygun yeterliliğe sahip olup olmadığına bakıyoruz. Bu işler check in’de yapılıyor. Sadece gözle ya da çalışan personelin tecrübesi ile bakmıyoruz. Dokümanları tarayıp okuyabilen, aynı zamanda pasaport polisinin de kullandığı optik okuyucular vasıtasıyla belgeleri tetkik ediyoruz. Belgelerin gerçekliğine, şahsa ait olup olmadığına dair bir kanaate varıyoruz. Aynı zamanda havayolu şirketinden daha önce bize SITA iletişim ağı üzerinden ulaştırılan bilgilerle denkleştirmesini yapıyoruz. Böylece bu yolculuğa hak eden yolcunun uçağa bindiğinden emin olarak check in işlemini yapmasını sağlıyoruz.

KURAL DIŞI YOLCU, KARA LİSTE

Havayolu şirketlerinin geçmişte herhangi bir olaya muhatap olmuş, kural dışı yolcu statüsüne girmiş veya kara listeye alınmış yolcuların kayıtlarından yararlanıyoruz. Buna ilave olarak personelimiz, dokümanların fiziki kontrolünü yapıyor. Çalışanlarımızı bu konularda özel olarak eğitiyoruz. Eskiden bu işi sadece polis yapardı. Polis, pasaport yasasının kendisine vermiş olduğu yetkiyi kullanarak asli görevine döndü. Vizeye bakmak, dokümanın içerisinde usule uygun olmayan evrak gösteriliyor mu, gösterilmiyor mu gibi şeylere bakmaktan feragat etti. Bu işleri de güvenlik şirketi, bazen de havayolu şirketi kendisi yapıyor. Her havayolu bu işi ‘C’ ruhsatına sahip bir şirkete vermek zorunda değil. Bazen, kendileri yapıyorlar.”

İKİNCİ AŞAMA BAŞLIYOR

Şahan, ikinci aşamada yapılanlara devam ediyor:

“Yolcu, check-in işlemini tamamlayıp, hava tarafına geçiş yaptığı güvenlik kontrolünden sonra bir de gate(kapı) başında ilave güvenlik kontrolüne tabi tutulabilir. Bunu bazı havayolları istiyor. Orada ne yapıyoruz? Belgeleri uygun görülmüş ve check-in’den geçmiş olan yolcuyu ETD cihazlarıyla (Explosive Trace Detection-Patlayıcı Tespit Kontrolü), bazen şüphe, bazen ise rastgele kontrol ediyoruz. Havayolu şirketi tarafından bu konuda verilmiş olan oranlar var, bu oranlar üzerinden yolcunun uçağa binmeden önce ilave kontrolü yapılıyor.

BAGAJ UÇAĞA YÜKLENENE KADAR EŞLİK EDİLİYOR

Uçak altında da, uçağa gidecek olan bagajın EDS sisteminden kontrolden geçtikten sonra, yüklemesi yapılıncaya kadar eşlik ediyoruz. ‘Kontrolü yapılmış olan bagaj’ ibaresinin veya statüsünün bozulmaması, dışarıdan müdahale olmaması için uçağın altındaki bagaj bölümüne herhangi bir müdahaleye maruz kalmadan ulaştığına emin olmak için gözetim ve denetim yapıyoruz.

İKRAMLAR DA SIKI KONTROL ALTINDA

Aynı şeyi ikram hizmetleri için de yapıyoruz. Uçağa yüklenecek olan ikram malzemelerinin uçağa başkaları tarafından müdahale olmadan yüklendiğinden emin oluyoruz. Uçak altında belli bir güvenlik bölgesi oluşturup, uçağa kontrolsüz yaklaşımlar, görevli haricindeki yaklaşımların oluşmasına engel oluyoruz. Eğer uçak körükte ise körük içerisinde, eğer körükte değil ise uçak kapısı başında yetkisiz, kontrolsüz, görevli olmayanların uçağa geçişini engelliyoruz.”

150’DEN FAZLA PERSONEL HAZIR

Turgay Şahan, Uçak Özel Güvenlik Hizmetini verebilmek için ‘C Ruhsatı’ alındığında SHY-22 yönetmeliğine göre, her istasyon için standart bir ekipmanınızın ve en az 12 personelinizin olması gerektiği bilgisini verdi. “TAV Özel Güvenlik olarak bu işin eğitimini almış, başlangıç için ‘C Ruhsatı’ ile hizmet vermeye yönelik şu an 150’den fazla personelimiz hazır” diyen Şahan, “Eğitiyoruz, sayıları artmak zorunda. Neden? Gelecek olan istasyonlara göre personelin sayısının artması gerekiyor. Yaz dönemine doğru, uçuş sayısı veya yeni havayolları ile anlaşma sayısı artıkça bu sayı giderek artacak” dedi.

K-9 HİZMETİ

TAV Özel Güvenlik Müdürü ‘K-9’ diye adlandırılan patlayıcı bulmada uzman köpekleri de gerektiğinde Uçak Özel Güvenlik hizmetinde kullandıklarını belerterek, “Talep olursa kullanıyoruz tabi K-9 köpeklerini. K-9 hizmeti ‘görev hayvanı’ diye geçiyor. İçişleri Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu genelgeye göre yapılıyor. Görev hayvanı hizmeti verebilmek için ‘C Ruhsatı’ olmasına gerek yok. Daha çok kargolarda uygulanıyor. Terminal işletmeciliği yaptığımız için bir zorunluluk olmasa da, K-9 bulundurmaya başlamıştık. Emniyetin asli görevi olmasına rağmen kendi iş yoğunluklarından dolayı bu hizmeti vermeye yetemiyorlar bazen. Biz kendi güvenliğimize katkı olsun diye terminallerimizde K-9 bulunduruyoruz. Sayısını artıralım ve hizmet talep eden olursa ilave hizmet verelim dedik. K-9 hizmetimiz ilerlemeye devam ediyor. Havayolu şirketlerinden talep geldiğinde ve kargolara muhakkak K-9 hizmeti temini yapıyoruz. K-9 köpeklerini Bolluca Eğitim Merkezimizde eğitiyoruz. İline göre değişmekle beraber, her terminalde minimum iki köpeğimiz var. Bazen 3 -4 oluyor.” bilgisini paylaştı.