UÇAKTA MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ BULAŞIR MI?

Dünya, yaklaşık 2 yıl süren ve milyonlarca insanın ölümüne neden olan covid-19 pandemisinden kurtulmanın sevincini yaşarken, bu sefer ortaya çıkan maymun çiçeği virüsü, tedirginliğe sebep oldu.

İngiliz uzmanlar, ilk kez Afrika'da ortaya çıkan ve son haftalarda Amerika, Avrupa ve Avustralya kıtasına da yayılan maymun çiçeği virüsü ile ilgili merak edilenleri yanıtladı.

20 ÜLKEDE GÖRÜLDÜ

Şimdiye kadar 20 ülkede görülen maymun çiçeği virüsü endişe yaratırken, bilim insanları merak edilen soruları yanıtladı. Peki maymun çiçeği salgını Covid-19 gibi pandemiye dönebilir mi? İnsanlık yeni bir pandemi ile mi karşı karşıya? Dünya, salgın hastalık çağına mı giriyor? Bu ve benzeri sorular insanların kafasını kurcalamaya başladı.

En çok kim risk altında?

İngiltere Sağlık Güvenliği Ajansı NHS’den uzmanlar maymun çiçeği virüsü ile ilgili merak edilen soruları yanıtladı.

En savunmasız grup kim?

NHS, genel nüfus için riskin düşük olduğunu söyledi. Ancak, “İnsanlardan, vücutlarının herhangi bir yerinde lekeler, ülserler veya kabarcıklar gibi görünebilecek her türlü yeni döküntü veya lezyona karşı dikkatli olmalarını istiyoruz.” uyarısında bulundu.

Bağışıklık sistemi zayıf olanlar dikkat!

Maymun çiçeği virüsünün özellikle bağışıklık sistemi güçsüz olan insanları etkilediğini vurgulayan uzmanlar, çok yaşlı ve çok genç kesimi de ‘savunmasız’ grup olarak işaretledi.

Hayvanlardan mı geçiyor?

Uzmanlara göre, Covid-19’a neden olan virüs gibi, maymun çiçeği de hayvanlardan insanlara sıçradı. Ancak iki virüs arasındaki tek benzerlik sadece bu. Başlangıç ??olarak, Covid’e neden olan virüs olan SARS-CoV-2 yeniydi. Hiç kimse, hiçbir yerde, buna karşı önceden bağışıklığa sahip değildi. Ancak maymun çiçeği virüsü yeni değil.

Fare ve sincaplar birinci taşıyıcı

İlk olarak 1950’lerin sonlarında Danimarkalı bilim adamları tarafından, üzerinde çalıştıkları maymunlarda çiçek hastalığı benzeri bir hastalık geliştiğinde tanımlandı. Ancak virüsün ismine rağmen birincil taşıyıcılar maymunlar değil, fareler ve sincaplar gibi kemirgenlerin olduğu bildirildi.

VİRÜS NASIL BULAŞIR?

Maymun çiçeği virüsünün bir kemirgenin ısırması yoluyla veya virüsün neden olduğu kan, vücut sıvıları veya derisindeki kabarcıklarla temas yoluyla insanlara bulaşabileceği aktarıldı. Birisi enfekte olduğunda, yakın fiziksel temas yoluyla diğer insanlara virüsü bulaştırabileceği vurgulandı. Ayrıca, virüsün tükürükte bulunması nedeniyle öksürük veya hapşırma yoluyla yayıldığı aktarıldı.

Cinsel yolla bulaşıyor mu?

Maymun çiçeği virüsü cinsel yolla bulaşan bir hastalık mı? Bilim insanlarına göre, cevap kısaca hayır. Virüsün bulaşması için cinsel temas birinci yol kabul edilmiyor. Örneğin HIV gibi meni veya vajinal sıvılardan geçtiğine dair henüz bir kanıt yok. Ancak cinsel ilişki sırasında ten tene temas, eşlerden birinde maymun çiçeği lezyonları varsa bulaşmaya neden olabiliyor.

SEMPTOMLARI NEDİR?

Maymun çiçeği virüsü hastalığın semptomları neler? Maymun çiçeği virüsü başlangıçta grip benzeri bir etkiye neden olur. Ateş, baş ağrısı, kas ağrısı, sırt ağrısı, şişmiş lenf düğümleri (boyun, kasık veya kolların altında bulunan bezler) ve yorgunluk en çok görülen belirtiler arasında yer alır. Bir ila beş gün içinde, genellikle önce yüzde, sonra cinsel organlar da dahil olmak üzere vücudun diğer bölgelerine yayılan bir döküntü ortaya çıkar. Döküntü su çiçeğine benzer. Küçük, sıvı dolu kabarcıklara dönüşen kabarık noktalar olarak başlar. Bu kabarcıklar, sonunda düşen kabuklara dönüşür.

İYİLEŞME SÜRECİ NASIL?

Bir kişiye maymun çiçeği olduğundan şüpheleniliyorsa, o kişiye tıpkı Covid-19 sürecindeki gibi PCR testi yapılmalıdır. Spesifik bir tedavi yoktur ve NHS şu anda semptomların hafif olması durumunda hastalara iyileşene kadar evde kalmalarını tavsiye etti. Hastalık daha ciddiyse, hastalara antiviral ilaçlar; çiçek hastalığı için tasarlanmış Tecovirimat ve Cidofovir dahil tedavi önerilebilir.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ ÖLÜMCÜL MÜ?

Maymun çiçeğinin iki türü vardır ve dolaşımda olan Batı Afrika türü daha az öldürücü olarak bilinir. Orta Afrika veya Kongo Havzası varyantı daha tehlikelidir.

Bağışıklık sistemi zayıf olanlar, küçük çocuklar, hamile kadınlar ve yaşlılar daha büyük risk altındadır.

Şiddetli maymun çiçeği zatürreye, ciddi bir akciğer rahatsızlığına ve sepsise, potansiyel olarak ölümcül bir bağışıklık sistemi reaksiyonuna, beynin şişmesine ve gözün önündeki şeffaf lens olan korneanın zarar görmesine bağlı olarak görme kaybına yol açabilir.

Peki maymun çiçeği virüsü çocuklar için tehlikeli mi?

Eldeki çok sınırlı bilgiye göre cevap “evet”. Dünya Sağlık Örgütü, çocuklara virüs bulaşırsa, büyük olasılıkla daha az korunan bağışıklık sistemine zarar verebileceği için daha riskli olabileceğini söyledi. Uzmanlar, Afrika’daki maymun çiçeği vakalarının en sık çocuklarda görüldüğünü belirtirken, özellikle bölgede çocukların kemirgenlerle oyun oynaması sonucu bu durumun yaşandığı vurgulandı.

TOPLU ULAŞIM ARAÇLARI RİSKLİ Mİ?

Vatandaşlar özellikle uçak, otobüs, tren gibi ulaşım araçlarında maymun çiçeği virüsü kapma riskinin olup olmadığını merak etmeye başladı. Bu sorunun cevabı da maalesef ki yine ‘evet’.

1 METRE SINIRI

Uzmanlara göre, uçak veya otobüs gibi ulaşım araçlarında maymun çiçeği virüsü görülen bir kişinin hemen yanına oturmak veya bir metre yakınında olmak, bir bireyi virüse orta derecede maruz kalma riskine sokacak senaryolar arasında yer alıyor. Ancak uzmanlar, 1 metre sınırı dışında yani uçakta üç sıra yanda veya arkada oturan kişilerin ‘düşük riskli’ grupta olduğunu vurguladı. Bu kişilere asemptomatik kaldıkları sürece herhangi bir önlem almalarının önerilmediği de aktarıldı.